Öncelikle bir kisim üreticiler (Harz ya da Malinua) dişi kuşun önemini tam olarak anlayamazlar. Özellikle de dişi kuşun sahip olabileceği potansiyel açisindan. Dişilerde ötüm yeteneği söz konusu olmadiğindan iyi bir soy hatti ya da zayif bir soy hattini genetik açidan değerlendirmek ve neyi taşiyip neyi taşimadiklarini anlamak çok kolay değildir.
Bir kisim üreticiler mükemmel erkek kuş alma yoluna giderken çok secici iken genellikle dişi konusunda ayni özeni göstermeyip bu erkeğe uygun dişi arama yoluna giderler.
Bunun sonucunda “Erkeğe uygun bir dişi değilmiş” yorumunu çok duymuşuzdur.
Bu tur hayal kirikliğina uğramiş üreticiler bu kuşlardan oluşan stoklarini dişi kuşlarin iyi yavru üretim yeteneklerini tam anlamiyla değerlendirmeden satarlar.
Dişi XY kromozomlarina sahiptir ve kendi yavrularinin cinsiyetini belirlemektedir.

Dişi bu kromozomlardan birini bütün yavrularina verir. Y kromozomu vererek dişi kuşlar, X ile de erkek kuşlar verir. Bütün erkek yavrular X kromozomuna sahiptir ve dişi kuş babasindan aldiği X kromozomunu yavruya iletir. Bu X kromozomunu yavruya aktarmakla babasinin istenilen ötümünü de yavruya aktarir. Bununla birlikte tersi bir durumda anne dişi babasinin kaliteli olmayan otum yeteneklerini de babasinin X kromozomundan taşimiş olabilir. Bu durumda dişi gereken önemi taşimiyor gibi görülebilir fakat bu durum doğru bir üretim ve kaliteli erkek kullanimi ile düzeltilebilir.

Hepimiz sunu iyi bilmeliyiz ki iyi bir otum kuşu elde etmek için iyi bir soy ve gerektiğinde bu soyu başka bir soy ile canlandirma gereklidir. Her eşleşme süper erkek yavrular vermeyebilir. Bununla beraber mükemmel erkeklerden üretilecek dişilerde mükemmel olmalidir. Hatta erkek kardeşleri kötü birer kuş olsa da. Üreticiler dişi kuşlarina kendilerini kanitlayacak olanaklari sunmalidirlar. Eğer kötü ötümlü bir yavru verirse bu onun yeteneğinin bu kadar olduğunu ya da potansiyeli olmadiğini göstermez. Bütün otum kuşlari erkekler ve dişiler hem iyi hem de kötü genetik özellikler taşiyabilirler. Örneğin: 4 erkeğin olduğu bir yuvada 2 süper 2 de vasat alti kuş olabilir. Bunu geriye dönüş (ATAVISM) olarak adlandirmaktayiz ve üretim hatlarinda önemli bir rol oynar. Mükemmele yakin her canli bazen kötü sayilabilecek sonuçlar verebilir.

Yine unutulmamalidir ki dişiler babanin X kromozomunu taşir ve dolayisiyla onun iyi ya da kötü yanlarini taşirlar. Eğer baba mükemmel ise onun dişi yavrulari değerlidir. Erkek kardeşleri vasat olsa da. Dişi kuşlari erkek kardeşlerini dinleyerek değil de babalarini dinleyerek seçmek en doğru seçimdir. Birçok süper üretimci tanirim ki kan yenilemesi direkt sonuçlar vermeyince (F1 SOY) ne erkekleri nede dişileri üretim hattinda tutmazlar. Eskilerin dediği gibi Roma bir günde inşa edilmedi. iyi bir üreticinin daima planlari ve amaçlari olmalidir. Bazilari karşi çiksa da kan yeniliğine zaman içinde mutlaka ihtiyaç vardir. Bunda da üretici akilli ve amaçli seçimler yapmalidir. Daha sonra sabirla hatlari takip etmeli ve en iyi olduğunu düşündüğü hatta odaklanip zamaninda yeni bir kan ilave etmelidir.
Unutmayalim dişiler iyi erkek üretimi için anahtardirlar. Bunun yaninda çok ender de olsa bazi mükemmel erkekler vardir ki (dominant erkekler) herhangi bir dişi ile bile mükemmel erkek yavrular verirler. Zor da olsa bütün dişiler denenmeli ve test edilmelidir. Bir sezonla ya da bir kaç erkek kuş eşleştirmesi ile karar verilmemelidir.
Kan hatlarinin çoğu heterojendir ve bilinmeyen bir takim genetik faktörler taşirlar.
Bunun yaninda bazi dişiler vardir ki bunlar asla kalite üretemeyeceklerdir.
Örneğin babalari “Hard water ” veya “Bell Glucke” (HARZLAR için) gibi hatalara sahipse yavrularda hata ya da hatalarin olmasi kaçinilmazdir. Eğer aile dişi çaprazlama yaptiysaniz ve erkek yavrulariniz mükemmel ise şanslisiniz. Bununla beraber yavrular iyi olmayip babalari iyi ise dişi kuşlari elinizde tutmalisiniz. Kesinlikle babalarinin kalitesini taşiyacaklardir.

Bir üretim hattinin zamanla iyi olmasi ve taninmiş olmasi bu aile grubunun sürekli bu çizgide kalacaği anlamina gelmez. Buna karşilik eğer bu aile grubu çok uzun sure aile içi eşleştirmede olup yeni kan ilaveleri yapilmazsa bir noktadan sonra geriye dönüş söz konusu değildir ya da çok zordur. Hat bir yerde tikanir. Akilli bir üretici dişilerinin bilinmeyen yönlerini saptamaya çalişmali ki potansiyeli olan mükemmele dişileri yanlişlikla üretim programindan elimine etmemelidir. Birçoğu yanlişlikla satma yoluna gider. Dişinin geçmiş soyağacini çalişmak özellikle de babasinin kini çok önemlidir.

Bir kaç denemeden sonra potansiyeli olmayan dişiler elimine edilmelidir. Dişinin renk, biçim ve işareti (sinyal) çok önemli değildir daha doğrusu ikincil bir öneme sahiptir.

NOT:Erkek kanaryalar XX, dişi kanaryalar XY kromozonlu olup diğer memelilerin aksine bir durumdur.
HAZIRLAYAN: TELLMUHLESTEiN
ÇEVİREN: CEM ASLAN
KAYNAK: www.tkkkf.com